هر چند حملات هماهنگ و بی سابقه هفته گذشته طالبان در کابل روی طرح گفتگوی دولت با مخالفان در کنفرانس لندن آب سرد پاشید، اما پا پیش گذاشتن گلبدین حکمتیار، جنگ سالار متلون و یکی از سه رهبر اصلی مخالفان مسلح دولت، روح تازه ای به طرح مذاکره دولت با مخالفان خواهد دمید. حکمتيار که سابقه طولانی تغییر جهت را دارد و زمانی نیز بر علیه طالبان، متحدین کنونی اش جنگیده است، اینک از امکان گفتگو با حامد کرزی، رییس جمهور سخن به میان آورده و نقشه راه برای آشتی سیاسی را مطرح کرده است.
هر چند امکان آغاز گفتگو با حکمتیار بعید به نظر می رسد، چه رسد به این که این گفتگوها به موفقیت بیانجامد، اما بر خلاف ملا عمر، رهبر طالبان و سراج الدین حقانی، رهبر دسته ای دیگر از طالبان که هر گونه مذاکره با کابل را تا زمان خروج نیروهای خارجی از افغانستان رد می کنند، آقای حکمتیار در تازه ترین پیام ویدیویی اش لحني به مراتب آشتی جویانه تری انتخاب کرده است.
آقای حکمتیار که رهبری شمار زیادی از شورشیان را در دست دارد می گوید: "ما هیچ توافقی با طالبان نداریم – نه در جنگ و نه در صلح. تنها چیزی که ما و طالبان را متحد ساخته است، جنگ بر ضد خارجی ها است".
برخلاف نوارهای ویدیویی سابق آقای حکمتیار که وی با استفاده از کلاشینکوف حمایت خود از القاعده را نشان می داد، این بار حکمتیار در آخرین نوارش که در اواخر ماه دسامبر ثبت شده و توسط یکی از دستیاران اش در پاکستان در اختیار روزنامه وال استریت ژورنال قرار گرفته است، لحن استادانه تری اختیار کرده و درحالی که عینک به چشم و عمامه سیاه بر سر زده، با آرامی و نرمی حرف می زند.
آقای حکمتیار 59 سال دارد و زمانی که طالبان بر افغانستان حکم می راندند، در ایران در تبعید به سر می برد. بر اساس ارزیابی سازمان اطلاعات امریکا، حکمتیار طی سه سال گذشته نیروهایش را سر و سامان داده و افرادی تحت فرمان او عمدتا در ولایات شرقی و مرکزی افغانستان مانند کنر، لغمان و کاپیسا شورش ها را رهبری می کنند.
در حالی که بدنه اصلی حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار که در دهه 1970 تاسیس شد، یکی از سه گروه عمده مخالف دولت محسوب می گردد، یک شاخه قانونی این حزب به دولت پیوسته و در پالمان 246 عضو افغانستان دارای 19 کرسی می باشد. عبدالهادی ارغندیوال، رهبر این جریان هم اینک در کابینه جدید آقای کرزی، به حیث وزیر اقتصاد برگزیده شده است. هرچند حزب تحت رهبری آقای ارغندیوال ارتباط رسمی با آقای حکمتیار را رد می کند، اما شماری از اعضای ارشد این حزب هنوز ارتباطات شان را با این جنگسالار حفظ کرده و آشکارا از ایده شریک ساختن وی در دولت حمایت می کنند.
جنرال استانلی مک کریستال، فرمانده عمومی نیروهای امریکایی و ناتو در تازه ترین اظهار نظرش گفته است که تمایل آقای حکمتیار به سازش با دولت افغانستان یک عامل کلیدی در تلاش برای آوردن صلح است چرا که به گفته وی، چنین تمایلاتی باعث می گردد که دیگران نیز ممکن است از وی پیروی کنند. علاوه بر دور سازی جنگجویان از میدان های جنگ، این گونه تمایلات آشتی جویانه، مشروعیت دولت کابل را بیشتر خواهد ساخت.
مقام هاي اطلاعاتی امریکا می گویند که در حال حاضر جنگجویان هر سه گروه اصلی، دست کم در سطح تاکتیکی باهم همکاری دارند. نیروهای تحت امر ملا عمر در جنوب، مرکز خشونت ها، جنگجویان حقانی در جنوب شرق و وفاداران آقای حکمتیار در مناطق شرقی و مرکزی کشور با نیروهای افغان و بین المللی می جنگند.
اما در حالی که آقای حقانی رسما در برابر ملا عمر قسم وفاداری یاد کرده و او را به عنوان رهبر خود به رسمیت شناخته است، آقای حکمتیار بارها از دادن چنین تعهدی شانه خالی کرده است. حکمتیار در نوار تازه اش گفته است که "در سال 2002 چند ماه را با ملا عمر و اسامه بن لادن و ایمن الظواهری، رهبران القاعده سر کرده است". اما تاکید کرده که " پس از آن ، هیچ تماس مستقیم و غیر مستقیم با آن ها نداشته است".
آقای حکمتیار همچنان علت اصلی مبارزه اش با نیروهای امریکایی را یکجا شدن امریکا با سرسخت ترین دشمنان افغان اش پس از سقوط رژیم طالبان در 2001 دانسته است.
مارک ساگمن، متخصص مسايل تروریزم که به عنوان افسر سازمان اطلاعات مرکزی امریکا "سی آی ای" در پاکستان کار می کند، می گوید: "برای حکمتیار بودن در کنار طالبان تنها مایه آسودگی است". وی می افزاید: " حکمتیار هر کاری را که به او کمک کند، انجام خواهد داد. این بستگی به معامله ای دارد که او می خواهد به دست آورد".
آقای حکمتیار در این نوار برنامه سیاسی اش را اعلام کرده است. وی خواستار برگزاری انتخابات زیر نظر یک دولت انتقالی بی طرف پس از خروج نیروهای امریکایی شده است و پیش بینی می کند که حزب اسلامی او 70 درصد آرا را خواهد برد. وی همچنان اعلام کرده که با حضور یک نیروی حافظ صلح بین المللی بی طرف در افغانستان موافق است. در حالی که طالبان به آقای کرزی برچسب خاین را می زنند، آقای حکمتیار وعده داده است که به رییس جمهور افغانستان کمک خواهد کرد تا به تملق در برابر حامیان امریکایی اش پایان دهد.
آقای حکمتیار در این نوار می گوید: "تا زمانی که خارجی ها به دولت افغانستان صلاحیت و اختیارات آغاز مستقلانه مذاکرات صلح را ندهند، گفتگو با دولت افغانستان ثمر بخش نخواهد بود. متاسفانه هنوز به این دولت چنین صلاحیت داده نشده است".
اما ارایه چنین طرح های توسط حکمتیار در ماه های اخیر هیچ تحول خاصی را به دنبال نداشته است. در حالی که شماری از مقام هاي افغان و امریکایی تا حال تماس های غیر مستقیم با آقای حکمتیار را برقرار کرده اند، دولت امریکا تا حال از تمایز قایل شدن معنا دار میان وی و دو رهبر دیگر شورشیان خودداری کرده است.
ریچارد هالبروک، فرستاده ویژه امریکا برای افغانستان و پاکستان گفت: "هرکدام خواستگاه و گرایش متفاوت دارند. اما همه باهم کار می کنند و با القاعده مرتبط می باشند".
چهره حکمتیار برای هر فرد افغان شناخته شده است. وی به عنوان یک انجنیر از ولایت شمالی قندز مبارزات سیاسی اش را علیه افراد تحت حمايت شوروی سابق آغاز کرد. وی ایديولوژی پان اسلامیسم را در دهه 1970 بر گزید و آشکارا از ملاقات با رونالد ریگان، رییس جمهور وقت امریکا که در دهه 1980، میلیون ها دالر را از طریق سازمان اطلاعات پاکستان برای جنگجویان تحت فرمان وی سرازیر کرده بود، خودداری کرد.
بعد از سقوط رژیم مورد حمایت اتحاد جماهیر شوروی سابق در سال 1992، آقای حکمتیار در جنگ های داخلی مجاهدین بر سر کنترول کابل، در ویرانی شهر نقش بارزی ایفا کرد و زمان کوتاهی نیز به عنوان صدر اعظم دولت مجاهدین کار کرد. اما زمانی که پاکستان در اواسط دهه 1990 کمک هایش را برای طالبان تغییر جهت داد، حکمتیار تحت تعقیب طالبان قرار گرفت و به ایران پناهنده شد.
زمانی که رژیم طالبان در سال 2001 توسط ایالات متحده سقوط کرد، این جنگ سالار را از دولت جدید کابل کنار گذاشت. در ماه های بعد آقای حکمتیار حمایت اش را از طالبان و القاعده اعلام کرد. وی از ایران اخراج و نزدیک بود که در یک حمله هوایی ایالات متحده در سال 2003 کشته شود. حکمتیار به عنوان یک تروریست معرفی شد و در کنار ملا عمر و اسامه بن لادن، در لیست سیاه سازمان ملل قرار گرفت.
اخیرا برخی از مقام هاي امریکایی گفته اند که حکمتیار موفق شده است تا حدودی به خاطر دریافت کمک از سازمان جاسوسی قدرتمند پاکستان، "آی اس آی"، نیروهایش را سر و سامان دهد. حزب اسلامی از مناطق اطراف شهر پشاور و کمپ های پناهندگان افغان در آن جا به عنوان قطب لوجیستیکی اش استفاده می کند. اما پاکستان منکر دادن کمک به طالبان و یا متحدین شورشی این گروه می باشد.
بروس ریدل، محقق موسسه بروکینگز و افسر سابق "سی آی ای" که بر بازنگری پالیسی باراک اوباما رییس جمهور امریکا برای افغانستان و پاکستان نظر انداخته است، می گوید: "اگر "آی اس آی" بخواهد، می تواند حکمتیار را تسلیم دهد. او آن قدر به عوامل "آی اس آی" نزدیک است که بدون موافقت آن ها علیه ما دست به عملیات نمی زند". (منبع روز نامه هشت صبح چاپ کابل)
نظرات شما عزیزان:
تبادل
لینک هوشمند
